Okul öncesi eğitime başlama, hem çocuklar hem de aileler için önemli bir geçiş dönemidir. Bu dönemde bazı çocuklarda "okul fobisi" adı verilen yoğun korku ve kaygı durumu ortaya çıkabilmektedir. Okul fobisi, çocuğun okula gitmekten yoğun bir şekilde korkması ve bu durumun günlük yaşamını olumsuz etkilemesi olarak tanımlanabilir. Okul öncesi dönemdeki çocuklarda bu durum genellikle ayrılık kaygısıyla ilişkilidir. Çocuk, güvenli bulduğu ev ortamından ve ebeveynlerinden ayrılmak istemez, yabancı bir ortamda kalmaktan korkar.

Okul Öncesi Dönemde Okul Korkusunun Nedenleri
1. *Ayrılık kaygısı*: Çocuğun ebeveynlerinden, özellikle de annesinden ayrılma korkusu en temel nedendir. Bu yaştaki çocuklar için ebeveynlerinden ayrı kalmak büyük bir endişe kaynağı olabilir.
2. *Yeni deneyimlerle başa çıkamama*: Evde her istediği yapılan, sorumluluk verilmeyen çocuklar, okul gibi kurallı bir ortama uyum sağlamakta zorlanabilirler.
3. *Aşırı koruyucu ebeveyn tutumları*: Çocuğun her ihtiyacını karşılayan, onu hiç yalnız bırakmayan ebeveynlerin çocuklarında okul fobisi daha sık görülür.
4. *Ebeveynlerin kaygıları*: Ebeveynlerin çocuklarının okula başlaması konusunda hissettikleri kaygı, çocuğa da yansıyabilir. Özellikle "sen yokken ben ne yapacağım" gibi cümleler çocuğun kaygısını artırabilir.
5. *Sosyal beceri eksikliği*: Akranlarıyla yeterince vakit geçirmemiş, sosyal ortamlara girmemiş çocuklar, okulda arkadaş edinmekte zorlanabilir ve bu durum okul fobisine yol açabilir.
6. *Okul ortamına yabancılık*: Çocuğun daha önce hiç gitmediği, tanımadığı bir ortam olan okul, onun için korkutucu olabilir.

 Okul Fobisinin Belirtileri
Okul öncesi dönemde okul fobisi yaşayan çocuklarda şu belirtiler görülebilir:
*Fiziksel belirtiler*: Karın ağrısı, baş ağrısı, mide bulantısı, kusma, iştahsızlık, uyku düzensizlikleri,
*Duygusal belirtiler*: Ağlama nöbetleri, öfke patlamaları, anne-babaya aşırı bağlanma, huzursuzluk,
*Davranışsal belirtiler*: Okula gitmeyi reddetme, servise binmek istememe, öğretmene yaklaşmama, sınıfa girmekte direnç gösterme,
*Diğer belirtiler*: Parmak emme, tırnak yeme, alt ıslatma gibi gerileme davranışları, Bu belirtiler genellikle sabahları ve okul saatlerinde ortaya çıkar, okula gitmeme kararı verildiğinde ise hızla kaybolur . Aileler bazen bu durumu "çocuğun bilerek yaptığı" şeklinde yorumlayabilir, ancak bu yanlış bir düşüncedir.

 Okul Korkusu İle Başa Çıkmak İçin Alınabilecek Önlemler
1. Önceden Hazırlık Yapmak
*Okul hakkında bilgilendirme*: Çocuğa okulun nasıl bir yer olduğu, orada neler yapılacağı anlatılmalıdır. Okulun eğlenceli bir yer olduğu vurgulanmalıdır.
*Okul ziyaretleri*: Okul başlamadan önce çocukla birlikte okul ziyaret edilebilir, sınıfı, bahçesi gezilebilir, öğretmenle tanıştırılabilir.
*Oyun grupları*: Okul başlamadan önce çocuğun akranlarıyla bir araya geldiği oyun gruplarına katılması sağlanabilir.

 2. Ayrılığa Hazırlık
*Kısa süreli ayrılıklar*: Okul başlamadan önce çocuğun kısa sürelerle de olsa ebeveynlerinden ayrı kalması sağlanabilir (örneğin büyükanne/babada kalma gibi).
*Vedalaşma ritüelleri*: Vedalaşmalar kısa ve net olmalı, "beni özledin mi" gibi sorular sorulmamalıdır.
*Güven verici mesajlar*: "Seni her zaman alacağım", "Öğretmenin seninle ilgilenecek" gibi güven verici cümleler kullanılmalıdır.

 3. Okulun İlk Günleri İçin Stratejiler
*Aşamalı alıştırma*: İlk günlerde çocuk okulda kısa sürelerle kalabilir, bu süre yavaş yavaş artırılabilir.
*Ebeveynin sınıfta kalması*: İlk günlerde ebeveyn sınıfta kısa süre kalabilir ancak bu süre giderek azaltılmalıdır.
*Sevdiği bir eşya*: Çocuk sevdiği bir oyuncağı veya eşyayı okula götürebilir, bu onun kendini güvende hissetmesini sağlayabilir.

 4. Ebeveyn Tutumları
*Sakin ve kararlı olma*: Ebeveynler ne kadar kaygılı olursa çocuğun kaygısı da o kadar artar. Sakin ve kararlı bir tutum sergilenmelidir.
*Empati kurma*: Çocuğun duyguları anlaşılmaya çalışılmalı, "korkacak bir şey yok" gibi cümleler yerine "biraz korktuğunu anlıyorum" gibi empatik ifadeler kullanılmalıdır.
*Ödüllendirme*: Okula gitme konusunda gösterdiği çaba için çocuk övülmeli ve küçük ödüller verilebilir.

 5. Okul ile İşbirliği
*Öğretmenle iletişim*: Öğretmenle işbirliği içinde olunmalı, çocuğun durumu hakkında bilgi verilmelidir.
*Rehberlik servisi*: Okulda rehberlik servisi varsa onlardan destek alınabilir.
*Arkadaş edinme*: Öğretmenden, çocuğun sınıfta kaynaşmasına yardımcı olması istenebilir.

 6. Ev Ortamını Düzenleme
*Rutin oluşturma*: Uyku, yemek ve oyun saatleri düzenli olmalıdır.
*Olumlu okul konuşmaları*: Evde okulla ilgili olumlu konuşmalar yapılmalı, olumsuz ifadelerden kaçınılmalıdır.
*Aşırı korumacı tutumdan kaçınma*: Çocuğun kendi başına yapabileceği şeyleri (giyinme, yemek yeme gibi) kendisinin yapmasına izin verilmelidir.

 Ne Zaman Profesyonel Yardım Alınmalı?
Çoğu çocuk okula birkaç hafta içinde alışır ve okul fobisi kendiliğinden geçer. Ancak şu durumlarda bir uzmandan yardım alınması önerilir:
- Okul reddi 2-3 haftadan uzun sürerse
- Çocuğun fiziksel belirtileri çok şiddetliyse (sürekli kusma gibi)
- Aile içi ilişkiler bozulmaya başladıysa
- Çocukta depresyon belirtileri (iştahsızlık, uyku bozuklukları, içe kapanma) görülüyorsa
- Ailenin başa çıkamadığını hissettiği durumlarda